Saltar la navegación

Ayuntamiento de la Anteiglesia de Abadiño

Parque Natural de Urkiola · Ayuntamiento de Abadiño

Situación

Menú principal

Espeleologia Urkiolan

Inguru karstikoaren historia geologikoa

Barronbarro, 2. Diaklasa

Urkiolako mendiak kareharrizko haitzez osatuak dira gehienbat. Erlatiboki “gazteak” dira, izan ere orain dela 50 milioi inguru urte eratu ziren, lurraren adinarekin (3.500 milioi urte baino gehiago) konparatuz gero, oso gutxi. Jatorriz, mendiok osatzen dituen kareharriak itsasoan du sorrera, moluskuen eta krustazeoen hondakinez osaturiko itsas hondoko arrezife erraldoietan. Itsas handi zabal horren ur maila jaitsi zenean, arrezife haiek sedimentatuz eta fosilduz joan ziren astiro-astiro, kareharrizko masa erraldoiak sorraraziz. Gerora, etengabeko mugimendu tektoniko oso bortitzen kariaz eraturiko lurrazalaren tolesturei esker, egun ezagutzen ditugun itxurako mendikateak sortu ziren azkenean.

Ikusten ditugun mendi ahaltsu eta harkaiztsu horiek ez dira ematen duten bezain gogor eta trinkoak; haien gainera jausten den euriak, tantaz tanta, disolbatu egiten ditu, ikusi batean hauteman ez arren, denborari itzuri ezin zaion prozesu kimiko baten bidez.

Urak atmosferatik karbono oxidoa hartzen du eta intentsitate apaleko euri azido bihurtzen da; ur hori kareharriaren gainean erortzean, harkaitzaren kaltzio karbonatoa desegiten du, arrailduren eta zirrikituen artetik barrurantz irristatzen denean, eta poliki-poliki karbonato hori sabai-zoruen hormetan uzten du, estalaktitak, estalagmitak, koladak eta era guztietako formazioak sortuz.

Urak sorrarazitako barrunbeak mota bat baino gehiagokoak izan daitezke:

  • Kobak: Sarrera horizontala denean.
  • Simak (leizeak): Sarrera bertikala denean.
  • Sistemak: Bata bestearekin loturiko barrunbe (koba edo sima) batek baino gehiagok osatuak.

 

Era berean, itxura eta barne-paisaia ezberdinak gerta daitezke:

  • Meandroak: lurpeko ibaiek sorturiko galeriak.
  • Katazuloak: galeria estuak.
  • Galeria zapalak: zabalak izan arren, oso baxuak direnak.
  • Putzuak: Galeria bertikalak.

 

Urak era askotako formazioak sortzen ditu:

  • Estalaktitak: Sabaitik behera zintzilikatzen diren hodi-forma gehiago edo gutxiago erregularrak.
  • Estalagmitak: Aurrekoen antzeko hodi-formak, baina zorutik gorantz sortuak. Gehienetan estalaktita baten azpian hazten dira, azken honek sortu duen tanta-jarioaren ondorioz.
  • Zutabeak: Estalaktita bat eta estalagmita bat biltzearen ondorioz sortuak.
  • Koladak: Hormen gainean sortzen diren estaldura leun eta bakanak.
  • Eszentrikoak: Beherantz edo gorantz hazi beharrean, edozein aldetarantz hazten diren estalaktita eta estalagmitak, grabitate legeari itzuriz.

 

* Estalaktiten edo beste formazio batzuen cm. bakar bat osatzeko, 100 urte inguru behar dira, batez beste.

2006 - 2007 © Abadiño Elizateko Udala - Eskubide guztiak erreserbatuta